Jak przebiega egzekucja komornicza?

W sytuacji, gdy dłużnik pomimo przegrania sprawy sądowej w dalszym ciągu uchyla się od spełnienia świadczenia konieczne staje się skierowanie sprawy na drogę postępowania egzekucyjnego.

Do wszczęcia i prowadzenia egzekucji niezbędne jest wcześniejsze uzyskanie przez wierzyciela tytułu wykonawczego. Tytuł wykonawczy to tytuł egzekucyjny zaopatrzony w klauzulę wykonalności. Klauzula wykonalności nadawana jest przez sąd na wniosek wierzyciela (z wyjątkiem nakazów zapłaty, kiedy sąd ma obowiązek nadania klauzuli z urzędu) wykonania i najczęściej przybiera formę pieczęci umieszczanej na samym tytule. Nadając klauzulę sąd stwierdza, że tytuł egzekucyjny nadaje się do egzekucji. Najczęściej spotykaną kategorią tytułów egzekucyjnych są prawomocne lub podlegające natychmiastowemu wykonaniu orzeczenia sądowe (wyroki, nakazy zapłaty, postanowienia) oraz zawarte przed sądem ugody. Tytułem egzekucyjnym może być także między innymi wyrok sądu polubownego, ugoda zawarta przed mediatorem czy też akt notarialny, w którym dłużnik poddał się egzekucji.

Postępowanie egzekucyjne uruchamiane jest wskutek złożenia przez wierzyciela wniosku o wszczęcie egzekucji. We wniosku należy wskazać świadczenie, które ma być spełnione i sposób egzekucji oraz dołączyć oryginał tytułu wykonawczego. Kodeks postępowania cywilnego wymienia następujące podstawowe sposoby egzekucji świadczeń pieniężnych:
• egzekucję z ruchomości,
• egzekucję z rachunków bankowych,
• egzekucję z wynagrodzenia za pracę,
• egzekucję z wierzytelności,
• egzekucję z innych praw majątkowych (np. papierów wartościowych czy udziałów w spółce z o.o.),
• egzekucję z nieruchomości.

Wierzyciel kierując wniosek o wszczęcie egzekucji powinien obok sposobu jej prowadzenia wskazać majątek dłużnika, do którego mają zostać skierowane czynności komornika. Wierzyciel nie może zatem ograniczyć się do wskazania sposobu egzekucji. Jeżeli przykładowo wierzyciel wnosi o wszczęcie egzekucji z nieruchomości, powinien dokładnie ją oznaczyć. Wbrew powszechnej opinii komornik nie jest zobowiązany do poszukiwania majątku dłużnika. W praktyce często standardowe czynności takie jak zajęcie rachunków bankowych wskazanych przez wierzyciela, próba zajęcia ruchomości znajdujących się w siedzibie przedsiębiorstwa lub miejscu zamieszkania dłużnika czy pobieranego wynagrodzenia za pracę nie przynoszą zaspokojenia. W takiej sytuacji skuteczność egzekucji zależeć będzie od podjęcia dodatkowych czynności mających na celu ustalenie majątku dłużnika. Wierzyciel może zlecić podjęcie tych czynności komornikowi.

Organy egzekucyjne

Sprawy egzekucyjne należą do właściwości sądów rejonowych i działających przy tych sądach komornikach. Ustawa wyróżnia zatem dwa rodzaje organów egzekucyjnych. Zasadą jest wykonywanie czynności egzekucyjnych przez komorników. Po ostatnich zmianach przepisów, od początku 2008 roku wierzyciel zyskał możliwość wyboru komornika na terenie całego kraju. Nie dotyczy to tylko egzekucji z nieruchomości, egzekucji przez zarząd przymusowy oraz przez sprzedaż przedsiębiorstwa lub gospodarstwa rolnego, należącym do komornika właściwego według miejsca położenia majątku dłużnika. Jednak w przypadku podejmowania czynności poza rewirem komorniczym komornik może zobowiązać wierzyciela do wniesienia zaliczki na wydatki obejmujące diety przysługujące osobom zatrudnionym w kancelarii komornika i uczestniczącym w tych czynnościach, koszty przejazdów i noclegów komornika i tych osób oraz koszty transportu specjalistycznego. Wprowadzone zmiany odnośnie możliwości swobodnego wyboru komornika na terenie całego kraju dają możliwość podjęcia przez wierzyciela współpracy z jednym sprawdzonym komornikiem i kierowanie do niego wniosków o wszczęcie egzekucji przeciwko różnym dłużnikom.