Na czym polega postępowanie upominawcze?

Jednym z trybów dochodzenia roszczeń pieniężnych jest tryb postępowania upominawczego.

Podobnie jak w przypadku postępowania nakazowego istota tego postępowania polega na tym, iż sąd nie zapoznając się ze stanowiskiem strony przeciwnej bez wyznaczania rozprawy na posiedzeniu niejawnym wydaje nakaz, w którym zobowiązuje pozwanego do zapłaty dochodzonej pozwem należności wraz z kosztami w terminie 14 dni od dnia doręczenia nakazu lub do wniesienia w tym terminie sprzeciwu.

Rozpoznanie sprawy w tym trybie jest możliwe, jeżeli powód dochodzi roszczenia pieniężnego i jednocześnie nie zachodzi żadna z przeszkód do wydania nakazu w tym postępowaniu. Te przesłanki negatywne, wyłączające możliwość wydania orzeczenia w trybie upominawczym wskazane zostały w art. 499 k.p.c. Zgodnie z tym uregulowaniem nakaz zapłaty nie może być wydany, jeżeli według treści pozwu:
1) roszczenie jest oczywiście bezzasadne;
2) przytoczone okoliczności budzą wątpliwość;
3) zaspokojenie roszczenia zależy od świadczenia wzajemnego;
4) miejsce pobytu pozwanego nie jest znane albo gdyby doręczenie mu nakazu nie mogło nastąpić w kraju.

Ponadto, do rozpoznania sprawy w tym trybie dochodzi w sytuacji, gdy powód wniósł w pozwie o wydanie nakazu w postępowaniu nakazowym, a załączone do pozwu dokumenty nie dają podstaw do uwzględnienia tego wniosku. Jeżeli jednak nie zachodzi żadna ze wskazanych wyżej przesłanek negatywnych, możliwe jest wydanie nakazu w postępowaniu upominawczym po wcześniejszym wezwaniu powoda do wniesienia opłaty uzupełniającej.

Jeżeli sąd uzna, iż brak jest podstaw do wydania nakazu w postępowaniu upominawczym lub pozwany wniesie we właściwym terminie sprzeciw, sprawa rozpoznawana jest w trybie „zwykłym” a sąd wyznacza termin rozprawy. W praktyce najczęściej przekazanie sprawy do postępowania zwykłego ma miejsce, gdy powód nie jest w stanie wykazać zasadności roszczenia za pomocą dokumentów lub z dokumentów tych, w tym przede wszystkim z korespondencji stron prowadzonej przed skierowaniem sprawy na drogę postępowania sądowego wynika, że roszczenie ma charakter sporny.

Do zalet postępowania upominawczego w porównaniu ze „zwykłym” trybem dochodzenia roszczeń z pewnością należy jego szybkość. W przypadku, gdy pozwany nie wniesie skutecznie sprzeciwu, powód stosunkowo szybko uzyskuje tytuł wykonawczy uprawniający do wszczęcia egzekucji.

Dochodzenie roszczeń w trybie postępowania upominawczego jest jednak znacznie mniej korzystne niż w trybie postępowania nakazowego. Przede wszystkim wynika to z faktu, iż sprzeciw od nakazu zapłaty w odróżnieniu od zarzutów od nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym nie podlega żadnej opłacie. W praktyce pomimo iż dochodzone pozwem roszczenia są bezsporne, dłużnicy zaskarżają nakaz jedynie po to aby zyskać na czasie i uniemożliwić wcześniejsze wszczęcie egzekucji ze swojego majątku. Ponadto, nakaz wydany w tym postępowaniu nie umożliwia przeprowadzenia postępowania zabezpieczającego.